Pomoc w powrocie do Ojczyzny Rodakom 
wywiezionym do byłego ZSRR

W ostatnich latach często poruszany jest temat migrantów i uchodźców. Państwo Polskie ma jednak w pierwszej kolejności POWINNOŚCI wobec Polaków, którzy za przyczyną tragicznej historii naszego narodu mieszkają dziś na obczyźnie. Powrót do Ojczyzny jest ich niezbywalnym prawem, a dla państwa Polskiego to nie tylko kwestia honoru, lecz także realizacja dobrze pojętego interesu narodowego.

Ofiary sowieckiego terroru

Na wschód od Bugu, w dawnym ZSSR żyje dziś liczna grupa Polaków, których udziałem był dramat wygnania. Są to ofiary sowieckiego terroru i brutalnej stalinowskiej polityki narodowościowej. Polska do dziś nie potrafiła im pomóc. Ich prawo do repatriacji jest prawem naturalnym, płynącym z polskich korzeni, poczucia polskiej tożsamości. Przez lata problemy naszych rodaków na Wschodzie nie znalazły praktycznych i skutecznych rozwiązań. W tym czasie kraje takie jak Niemcy czy Izrael znakomicie sobie z tym poradziły. Z perspektywy czasu, widać jasno, że były to poczynania dalekowzroczne i bardzo korzystne dla rozwoju tych państw. Polska stoi dziś przed niezwykle poważnymi wyzwaniami, wywołanymi masową emigracją. Napływ przybyszów innej narodowości, choć naturalny we współczesnym świecie, rodzi wiele trudności. Nie występują one w przypadku przyjazdu do kraju osób o polskich korzeniach. Przemyślana i dobrze zorganizowana repatriacja, jak pokazała historia naszych sąsiadów jest jednym z najlepszych rozwiązań problemów demograficznych.

Wciąż brak działań

Z przykrością stwierdzić trzeba, że przez trzy dekady pod upadku PRL nie udało się w wystarczającym wymiarze prowadzić państwowej polityki repatriacyjnej. Nawet ograniczenia ekonomiczne wynikające z trudnego okresu transformacji nie usprawiedliwiają wieloletnich zaniechań w tej sprawie.

Samorządy pomagają jak mogą!

Wielką rolę w uruchomieniu procesu repatriacji odegrały w minionych dziesięcioleciach samorządy i osoby prywatne. Bez ich aktywności nie mielibyśmy obecnie rozeznania w potrzebach naszych rodaków na wschodzie. Nie byłyby też rozpoznane naturalne problemy adaptacyjne, jakie zawsze pojawiają się w procesie repatriacji. Szczególne uznanie należy się wszystkim tym, którzy zaangażowani byli w sprowadzenie do kraju kilku tysięcy naszych rodaków. Wydaje się, że najważniejszymi barierami w tym okresie były słabej jakości prawo, a także traktowanie repatriacji jako problemu społecznego i gospodarczego.

Jest nadzieja

Przeprowadzona w 2017 roku nowelizacja prawa otwiera nowy rozdział w procesie repatriacji Polaków ze wschodu. Korzystne zmiany ułatwiają zarówno prowadzenie samego procesu przyjazdu i adaptacji, jak też pozwalają na znacznie szersze zaangażowanie np. polskich pracodawców. Czas by te regulacje wypełnić konkretną treścią.

Najważniejsze jest aktywne wsparcie

Konieczne będzie wykorzystanie w dotychczasowych pozytywnych doświadczeń, które mimo licznych trudności pozwoliły po 1990 roku na sprowadzenie do kraju kilku tysięcy naszych rodaków. Trzeba przy tym na bieżąco śledzić i analizować działanie nowych zasad, tak aby eliminować błędy a jednocześnie maksymalnie wykorzystywać instrumenty wsparcia.

Jednym z kluczowych pomysłów, który należy zweryfikować i wesprzeć jest aktywne wsparcie zatrudnienia repatriantów.

POSTULATY

• Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski opowiada się za przeprowadzeniem w roku 2018 dokładnej analizy procesu repatriacji tak, aby w pierwszym, pełnym roku obowiązywania znowelizowanej ustawy ocenić plusy i minusy przyjętych rozwiązań. Musi to być przegląd uwzględniający zarówno punkt widzenia repatriantów jak i wszelkich instrukcji i osób, które wspierają ich w kraju.
• Apelujemy o stworzenie na poziomie województw oraz powiatów wspólnych planów wsparcia dla repatriantów. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że takie projekty realizowane na poziomie gminy są niewystarczające.
• Opowiadamy się za uruchomieniem przez organizacje pracodawców, oraz MEN specjalnych programów wspierających edukację ( w tym zawodową ) dzieci repatriantów.
• Postulujemy, aby Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego opracowało od roku akademickiego 2019/2020 specjalny program wparcia dla chcących studiować w kraju młodych Polaków, gotowych na repatriację. Musi on być konkurencyjny w stosunku do propozycji dostępnych na terenie dawnego ZSRR, a także ułatwiać adaptację.
• Opowiadamy się za systematycznym poszerzaniem ulg podatkowych dla instytucji i osób wspierających repatriację. Doceniamy zmiany wprowadzone przez rząd i parlament w 2017 roku. Uznajemy jednak za potrzebne dalsze zwiększenie takiej formy pomocy.
• Uznajemy za konieczne, wsparcie najtrudniejszego procesu repatriacji osób starszych. W tym także tej garstki Polaków, którzy są bezpośrednimi ofiarami czystek etnicznych i wojennych prześladowań. Odpowiednie instytucje państwowe powinny przygotować konkretne rozwiązania w tym zakresie.
• Należy przy tym już teraz poszerzyć systemowa opiekę nad najstarszymi Polakami, którzy nie decydują się na repatriację, a jednocześnie chcieliby, aby ich dzieci i wnuki miały szanse na powrót do kraju. Jest to kwestia o niezwykłym znaczeniu, gdyż proces repatriacji nie może pogłębiać dramatu tych, którzy z różnych powodów pozostaną w miejscu swojego osiedlenia

W obecnych realiach gospodarczych i społecznych nadszedł czas na zupełnie nowe traktowanie procesu repatriacji. Obok moralnych zobowiązań sytuacja demograficzna (w tym także sytuacja na rynku pracy) sprawia, że takie działanie wspomoże rozwój Polski. Mamy szansę na ściągnięcie do kraju licznej grupy osób o polskich korzeniach i tożsamości, dla których nasz kraj nie będzie tylko przystankiem na drodze do innych państw Europy. Szeroko otwierając im drzwi, uczynimy nasz polski dom silniejszym i zasobniejszym.

Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski zorganizowało konferencję, która była forum wymiany doświadczeń i miejscem poszukiwania kolejnych rozwiązań systemowych. Chcieliśmy w ten sposób pomóc w wykorzystaniu możliwości jakie mamy w tej chwili dla dobra naszych rodaków i z korzyścią dla zrównoważonego rozwoju Polski.